Anagold Madencilik’in işlettiği Çöpler Altın Madeni’ne yapılması planlanan “Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi Projesi” için, o dönem Murat Kurum’un başında bulunduğu Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından verilen 7 Ekim 2021 tarihli “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu” kararı “hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı” gerekçesiyle Erzincan İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi.
ÇED olumlu kararı bölge sakinlerinden Eşref Demir’in başvurusu üzerine yargı taşındı. Demir, bölgedeki su kaynaklarını, tarımı ve hayvancılığı bitireceğini açıkladı. ÇED raporunun bilimsellikten ve güvenirlikten uzak olduğunu savunan yurttaşlar, kararın iptalini istedi.
Bakanlık ve Anagold gerekli önlemlerin alındığını savundu Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ve Anagold Madencilik tarafından yapılan savunmadaysa, ÇED sürecine ilişkin tüm işlemlerin mevzuata uygun olarak yapıldığı söylendi.
Savunmada çevreye yönelik gerekli önlemlerin alındığı belirtilerek, davanın reddi istendi. Erzincan İdare Mahkemesi ise bilirkişi incelemesi ardından 8 Aralık 2022 tarihinde davanın reddine karar verdi. Mahkemenin kararının ardından davacılar, dosyayı Danıştay’a taşıdı.
Yapılan başvuru sonucunda temyiz incelemesiyle bilirkişi raporunun “hükme esas alınabilecek nitelik ve yeterlilikte olmadığı” sonucuna varılarak yeniden bilirkişi ataması yapıldı. Danıştay 6. Dairesi tarafından davanın reddi yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi’nin kararı “usul ve esas yönlerinden hukuki isabet bulunmadığı” gerekçesiyle bozuldu.
FAY HATTI DİKKATE ALINMADI
Erzincan İdare Mahkemesi’ne gönderilen dosyada mevzuat hükümleri ve yeni bilirkişi raporuna yer verildi. Buna göre, tesisin deprem performans raporunun olmadığı, keşif günü de manganez ocakta yer yer akmaların gözlendiği, lokal akma ve dökülme oluşturan kırık ve çatlakların zamanla gelişmesine katkı yapabileceği belirlendi.
Raporda ayrıca, hava kirliliği riski bakımından nihai ÇED raporunda bilimsel ve teknik herhangi bir çevresel etki değerlendirmesi yapılmadığı söylendi.
Tarımsal yönden yapılacak rehabilitasyon çalışmalarının neler olduğunun da detaylandırılmadığı raporda, projenin yer aldığı bölgede deprem üretme potansiyeline sahip aktif fay hatlarının bulunduğu ifade edildi.
Raporda İliç’in hemen batısında yer alan Divriği fayının nihai ÇED raporunda dikkate alınmadığı tespiti de yapıldı.
MAHKEME ÇED’İ HUKUKA UYGUN BULMADI
Mahkeme kararı sonucunda, “Dava konusu Çöpler Köyü mevkiinde Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından yapılması planlanan 847, 49729 ve 20067313 ruhsat sayılı “Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flatasyon Tesisi Projesi” için Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından verilen 07.10.2021 tarihli “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” kararında, hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” denildi.
Kararda ayrıca 13 Şubat’ta meydana gelen facia ardından Çevre İzin ve Lisans Belgesi’nin iptal edildiği de belirtildi. İşletmenin faaliyetlerinin durdurulduğu hatırlatıldı. Mahkeme 9 Ağustos 2024’te verdiği kararda dava konusu işlemin iptali yönünde hüküm bildirdi.
‘YAKIN KÖYLERDE RAHATSIZLIK MEYDANA GELMEZ’
Söz konusu kararın ardından Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi kararı temyiz etti.
Şirket söz konusu karara ilişkin Çöpler Kompleks madeninin köylere mesafesi açıklandı. Ve madencilik faaliyetleri sebebi ile yakın köylerde rahatsızlık meydana gelmesinin beklenmediği ifade edildi.
Şirketin açıklamasında, “Bölgede arıcılık, tarım ve hayvancılık sağlanan destekler kapsamında modern yöntemler ile yeniden hayat bulduğu, yatırımcı firmanın yörede arıcılık, tarım ve hayvancılık üretimine katkı sağladığı, proje sahasının 783,72 hektar kısmının Orman Kanunu uyarınca orman sayılan alanlarda, 510,13 ha kısmının Mera Kanununda belirlenen mera arazisi niteliğinde olduğu, bilirkişi raporuna itirazlarının Mahkemece dikkate alınmadığı, ÇED Raporunda, cevher zenginleştirme amaçlı kullanılacak kimyasal maddelerin verildiği, kullanılan kimyasalların Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yer almadığının, işletme için gerekli izinler alındıktan sonra projeye detaylı mühendislik çalışmaları ile başlanacağı” ifadeleri yer aldı.
KARAR ONANDI
Danıştay Dördüncü Daire, temyizde incelenen kararın usul ve hukuka uygun olduğuna ve ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığına karar verdi. Böylece yerel mahkemenin kararı onandı.
Ayrıca Erzincan Valiliği tarafından 10 Ağustos 2023’te verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararı 25 Ekim 2024 tarihli Erzincan İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. Bu karara ilişkin şirketin temyiz talebi de Danıştay Dördüncü Daire tarafından reddedildi. Böylece yerel mahkemenin kararı onaylandı.
