Günden güne artan hayat pahalılığı, giderek artan barınma krizi, ilerleyen yıllarda doğacak çocukların eğitim masrafı gibi önemli sorunlar yüzünden evlilikten kaçan gençleri teşvik etmek için iktidarın açıkladığı yeni destekler “sembolik” bulundu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yeni evlenecek çiftlere 150 bin lira faizsiz kredi verileceğini açıkladı.
Türkiye’de doğurganlık hızının 1.63’ten 1.51’e, doğum sayısının 2022’de 1 milyon 40 binden 2023’te 958 bine, evlenme sayısının ise 2023’te 575 binden 565 bine düşmesi üzerine harekete geçen iktidarın evlenmeleri teşvik için açıkladığı evlilik desteği 48 ay vadeli olarak verilecek. İlk iki yıl geri ödemesi olmayacak. Ödemeler başladığında her ay geri 3 bin 125 lira ödenecek. Desteğin önemli şartlarından biri ise bakanlığın evlilik öncesi ve sonrası sunacağı eğitim-danışmanlık hizmetlerinden yararlanmayı taahhüt etmek ve katılmak.
150 bin TL destek, maliyetler sıralandığında yaraya ancak pansuman olabiliyor. İstanbul Planlama Ajansı (İPA), verilerine göre 2024’te yeni bir ev kurmanın ve salonda düğün yapmanın toplam maliyeti 2023’e göre yüzde 69.4 artarak 589 bin 405 TL olarak hesaplandı. Ev kirası, depozito, emlakçı ücreti ve salonun konuma göre fiyatı da eklendiğinde bu tutar 1 milyonu buluyor.
DÜĞÜNSÜZ DÜĞÜN
150 bin TL’lik desteği nasıl bulduklarını gençlere sorduk. 4 ay önce düğün yaparak evlenen K.K. isimli genç, “Hayatımızda bir defa yaşayacağız diyerek düğün yapmak istedik ama maddi olarak sınırlarımızı çok zorladı. Düğün, kına, ev yerleştirme, çeyiz toplam 1 milyon 200 bin liraya mal oldu. Sadece beyaz eşyalar 100 bin lira tuttu” dedi. “Verilen destek yetersiz diyen K.K., “Çoğu ev aletlerini geçen yıl aldım, hâlâ borç ödemeye devam ediyorum” dedi.
Yakın zamanda evlenen N.D. isimli bir diğer genç ise düğünsüz düğün yaparak 250 bin liralık bir masraf yaptığını söyledi. N.D., “Ev kurabilmek için düğün, kına gibi geleneksel şeylerden feragat ettik. Maliyeti düşürmek için her şeyi en uygundan almaya çalıştık” dedi.
Bir başka genç ise evlenmekten kaçındığını ancak bunun nedeninin yalnızca maddi olmadığını, çocuk sahibi olduğunda artan masrafların da kararında etkili olduğunu söyledi.
‘DESTEK BEBEK BEZİNE YETMEZ’
İktidar “aile yılı” kapsamında da kadınlara yönelik desteklerini açıkladı. Buna göre yeni doğacak ilk çocuk için verilen tek seferlik doğum yardımı 5 bin liraya yükseltiliyor. İkinci çocuk için her ay 1500 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için de her ay 5 bin lira olacak şekilde çocuk yardımları devreye alınacak. Ancak bu destekler yetersiz bulundu. Çünkü bir beden 210 adet bezin fiyatı 1290 lira. Biberon fiyatları 400 liradan başlıyor. Emzikler bile en az 200 lira.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi, CHP Manisa Milletvekili Vehbi Bakırlıoğlu, “Yurttaşı önce yardıma muhtaç hale getirip şimdi de teşvik için para veriyorlar. Önce ekonomiyi düzeltsinler. Yurttaş zaten bakabileceğini düşünse çocuk yapar. 22 bin 104 lira asgari ücretle aile nasıl geçinecek? Nasıl çocuk yapacak? Dört kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarı olan açlık sınırı 21 bin 83 lira.” Bakırlıoğlu, OECD verilerine göre Türkiye’de 6.5 milyon çocuğun aşırı yoksulluk içinde yaşadığına işaret ederken “İktidar nüfusu gençleştirmek istiyorsa önce kadınların iş hayatında var olmalarını kolaylaştırsın” dedi.
Ekonomist Prof. Dr. Cem Başlevent, desteğin sembolik kaldığını belirterek “Gençlerin makul miktarlarda kazanca sahip oldukları, önlerindeki 5-10 yılı rahat görebildikleri, daha kolay barınabilecekleri ortamı yaratabilmek daha faydalı olacaktır” dedi. Ekonomist Özgür Demirtaş ise bu desteğin sahte evliliklerin önünü açacağını iddia etti.
